Depresja: przyczyny, objawy i leczenie. Jak pomóc osobie z depresją?

Zaglądając do Internetu i wpisując hasło „depresja” od razu wyskakują niezliczone ilości artykułów, poradników oraz książek (tych bardziej i mniej fachowych) podejmujących ten temat. Można by pomyśleć, że o depresji napisano już wszystko 
i nie ma człowieka, który nie posiadałby wiedzy na temat tego czym jest depresja i jak z nią „walczyć”.

Jednakże w gabinecie, w licznych rozmowach z pacjentami, klientami, dziećmi, rodzicami, ojcami, matkami, babciami, koleżankami i znajomymi często słyszę bardzo mylne komentarze związane z tym, że ktoś sobie depresję „wymyślił”, że „wystarczy przecież się więcej ruszać”, „że sam sobie jest winny” lub „sprawia innym dyskomfort”.

Pomimo wzrastającej świadomości, ciągle ucieka nam cierpienie ludzi chorujących na depresję, którzy sami z siebie, ot tak na zawołanie, NIE SĄ W STANIE zmienić swojego nastawienia do siebie, świata i innych. Dlatego o depresji warto rozmawiać i przypominać czym depresja jest, a czym nie. Między innymi dlatego, że nieleczona depresja, niezrozumiana może skończyć się samobójstwem. Szacuje się, że w Polsce na depresję choruje około 1,5 miliona Polaków. Oznacza to, że jak staniesz w kilkuosobowej kolejce do sklepu, to znajdzie się w niej przynajmniej jedna osoba z diagnozą depresji. Natomiast jak pójdziesz do szkoły to w 20-osobowej klasie w szkole podstawowej będzie to około jedna czy dwie

osoby na klasę, a w szkole średniej nawet cztery . To jest problem, który zaczyna dotykać naszych bliskich i znajomych. Coraz młodszych i coraz dotkliwiej.

Objawy depresji

Objawów depresji nie należy lekceważyć, a są nimi obniżony nastrój, utrata zdolności do odczuwania przyjemności, spadek aktywności (spowolnienie), zaburzenia snu i apetytu. Osoby cierpiące na depresję często przeżywają nieprzyjemne emocje takie jak smutek i żal, którym towarzyszą myśli o charakterze negatywnego nastawienia do siebie, świata i innych. Często jednym z pierwszych objawów depresji jest wycofanie się z życia społecznego, niechęć do aktywności towarzyskich, wyraz twarz przypominający maskę (bez wyraźnych zmian w mimice) i zmiana dotychczasowych przyzwyczajeń i zachowań.

Co jest istotne w każdej grupie wiekowej depresja może objawiać się w nieco inny sposób. U osób starszych występują zazwyczaj objawy wymienione powyżej, natomiast u dzieci i młodzieży często pojawiają się takie zachowania jak agresja,

samookaleczenia i nadmierna impulsywność.

Leczenie depresji

Leczenie depresji to proces wymagający indywidualnego podejścia i często obejmuje kombinację różnych metod. Kluczowymi elementami leczenia zaburzeń depresyjnych są psychoterapia i leki przeciwdepresyjne, przy czym wsparcie może zapewnić zarówno psycholog, jak i psychiatra. Poniżej przedstawię, na czym polega każdy z tych aspektów leczenia.

Psychoterapia

Psychoterapia jest jednym z fundamentów leczenia depresji. Polega na regularnych spotkaniach z terapeutą, które mają na celu zrozumienie przyczyn depresji i nauczenie się strategii radzenia sobie z objawami. Terapia może przybierać różne formy, takie jak terapia poznawczo-behawioralna (CBT), która pomaga w identyfikacji i zmianie negatywnych wzorców myślenia i zachowania, terapia interpersonalna (IPT) skupiająca się na relacjach pacjenta, czy psychoterapia psychodynamiczna, mająca na celu zgłębienie głęboko zakorzenionych przyczyn emocjonalnych. Psychoterapia oferuje przestrzeń do pracy nad sobą w bezpiecznym środowisku, a prowadzić ją może wykwalifikowany psycholog lub psychiatra z odpowiednim przygotowaniem terapeutycznym.

Leki przeciwdepresyjne

Leki przeciwdepresyjne to ważny element leczenia, szczególnie w przypadkach umiarkowanej do ciężkiej depresji. Działają na poziomie neurochemicznym mózgu, regulując poziom neurotransmiterów, takich jak serotonina i noradrenalina, odpowiedzialnych za regulację nastroju. Dobór odpowiedniego leku oraz jego dawkowanie jest ściśle indywidualne i powinien być nadzorowany przez psychiatrę, który dokładnie oceni stan pacjenta, jego historię zdrowia i możliwe interakcje z innymi przyjmowanymi lekami. Proces ten może wymagać czasu i cierpliwości, aby znaleźć najbardziej skuteczne leczenie z minimalnymi skutkami ubocznymi.

Rola psychologa i psychiatry

Psycholog i psychiatra odgrywają kluczowe role w leczeniu depresji, jednak ich zakres obowiązków się różni. Psycholog skupia się głównie na przeprowadzaniu terapii i pomocy pacjentowi w zrozumieniu jego problemów oraz w nauce radzenia sobie z trudnościami życiowymi i emocjonalnymi. Psychiatra, będący lekarzem, może przepisywać leki, dokonywać oceny medycznej pacjenta i w razie potrzeby kierować na dodatkowe badania. Oba te zawody uzupełniają się, oferując kompleksowe podejście do leczenia depresji.

Podsumowanie

Leczenie depresji wymaga połączenia wiedzy i umiejętności różnych specjalistów, przy czym psychoterapia i leki przeciwdepresyjne stanowią dwa główne filary terapii. Zarówno psycholog, jak i psychiatra mogą przyczynić się do procesu leczenia, oferując wsparcie emocjonalne i medyczne. Ważne jest, aby pacjent czuł się wysłuchany i rozumiany, a proces leczenia był dostosowany do jego indywidualnych potrzeb.

Zaburzenia depresyjne (umowne rodzaje)

1. Depresja główna (major depression) - charakteryzuje się ciężkim obniżeniem nastroju i brakiem zainteresowania lub przyjemności w działaniach, które wcześniej sprawiały radość. Może pojawić się jednorazowo lub mieć epizody powtarzające się przez całe życie.

2. Depresja persystentna (dystymia) - mniej intensywna forma depresji, która trwa dłużej niż dwa lata. Osoby z dystymią mogą doświadczać okresów normalnego nastroju, które trwają nie dłużej niż dwa miesiące.

3. Choroba afektywna dwubiegunowa (dawniej znana jako maniakalno-depresyjna) - charakteryzuje się ekstremalnymi zmianami nastroju, od manii (lub hipomanii) do głębokiej depresji.

4. Depresja poporodowa - rodzaj depresji, która może wystąpić u kobiet po porodzie. Objawy mogą być podobne do depresji głównej i mogą utrudniać opiekę nad dzieckiem i codzienne funkcjonowanie.

5. Depresja sezonowa (sezonowe zaburzenie afektywne, SAD) - rodzaj depresji, który występuje w określonych porach roku, najczęściej w miesiącach zimowych, gdy jest mniej światła słonecznego.

6. Depresja atypowa - charakteryzuje się specyficznymi cechami, takimi jak zwiększony apetyt, nadmierne spanie, uczucie ciężkości w kończynach i wrażliwość na odrzucenie społeczne. Osoby z depresją atypową mogą doświadczać poprawy nastroju w odpowiedzi na pozytywne wydarzenia.

7. Depresja psychotyczna - występuje, gdy osoba ma ciężką depresję wraz z jakąś formą psychozy, taką jak omamy słuchowe, wzrokowe lub urojenia.

8. Depresja związana z chorobami medycznymi - może być spowodowana bezpośrednio przez inne choroby medyczne lub stan zdrowia, takie jak choroby tarczycy, choroby serca czy rak.

9. Depresja lekooporna - odnosi się do depresji, która nie reaguje na tradycyjne metody leczenia, takie jak leki antydepresyjne czy psychoterapia.
   
   Należało by również wyróżnić depresję u seniora, depresję w ciąży czy depresję sportową.

Epizod depresji - co to takiego ?

Epizod depresyjny to okres, w którym osoba doświadcza intensywnych i trwałych objawów depresji, znacznie wpływających na codzienne funkcjonowanie, jakość życia oraz zdolność do odczuwania przyjemności czy zadowolenia. Zazwyczaj, aby mówić o epizodzie depresyjnym, objawy muszą trwać co najmniej dwa tygodnie, chociaż w praktyce mogą utrzymywać się znacznie dłużej.

Objawy Epizodu Depresyjnego

Główne objawy epizodu depresyjnego obejmują:

• Poczucie smutku lub pustki: Ciągłe, głębokie uczucie smutku, beznadziei lub emocjonalnej pustki.
• Utrata zainteresowań: Brak zainteresowania lub przyjemności z aktywności, które wcześniej sprawiały radość.
• Zmiany w apetycie lub wadze: Znaczne zmniejszenie lub zwiększenie apetytu, często prowadzące do utraty lub przybierania na wadze.
• Problemy ze snem: Insomnia lub nadmierna senność prawie każdego dnia.
• Zmęczenie lub brak energii: Powszechne uczucie zmęczenia, nawet po odpoczynku.
• Poczucie bezwartościowości lub nadmiernej winy: Intensywne krytykowanie siebie, poczucie winy lub bezwartościowości.
• Trudności w koncentracji: Problemy z koncentracją, podejmowaniem decyzji lub pamięcią.
• Myśli samobójcze lub o samouszkodzeniu: Myśli o śmierci, samobójstwie, lub samouszkodzeniu.

Przyczyny i Czynniki Ryzyka

Epizod depresyjny może być wywołany przez różnorodne czynniki, włączając w to:

• Genetyka: Historia depresji w rodzinie może zwiększać ryzyko.
• Biochemia mózgu: Zmiany w równowadze neuroprzekaźników w mózgu mogą wpływać na nastrój i emocje.
• Wydarzenia życiowe: Traumatyczne lub stresujące wydarzenia, takie jak śmierć bliskiej osoby, problemy w relacjach, lub trudności finansowe.
• Choroby współistniejące: Często epizod depresyjny współwystępuje z innymi problemami zdrowotnymi, takimi jak choroby przewlekłe, zaburzenia lękowe, lub uzależnienia. 

Jak pomóc osobie chorej na depresję?

Pomaganie osobie chorej na depresję może być wyzwaniem, ale jest to również bardzo ważne zadanie. Oto kilka wskazówek, jak można efektywnie wspierać bliską osobę zmagającą się z tą chorobą:

1. Wykaż zrozumienie i empatię

Depresja jest poważnym zaburzeniem psychicznym, które wpływa na myśli, uczucia i codzienne funkcjonowanie osoby. Pokaż, że rozumiesz, iż depresja to nie tylko "zły nastrój", ale stan, który wymaga profesjonalnej pomocy.

2. Słuchaj bez oceniania

Często osoby z depresją potrzebują kogoś, kto po prostu ich wysłucha. Słuchanie bez próby rozwiązania problemu lub oceniania może być niezwykle cenne. Pokaż, że jesteś gotowy posłuchać, co mają do powiedzenia, bez wywierania presji na natychmiastowe "poprawienie się".

3. Zachęcaj do szukania profesjonalnej pomocy

Zachęcanie do skorzystania z pomocy psychologa, psychiatry lub innego specjalisty w dziedzinie zdrowia psychicznego jest kluczowe. Możesz zaproponować pomoc w znalezieniu odpowiedniego terapeuty czy towarzyszyć podczas wizyt.

4. Zachowaj równowagę między wsparciem a niezależnością

Ważne jest, aby zachęcać osobę cierpiącą na depresję do podejmowania własnych działań na rzecz poprawy samopoczucia, jednocześnie oferując wsparcie. Pomaganie w ustalaniu małych, osiągalnych celów może być dobrym sposobem na wzmacnianie ich niezależności.

5. Dbaj o siebie

Pomaganie osobie z depresją może być obciążające emocjonalnie. Ważne jest, aby pamiętać o własnym zdrowiu psychicznym i fizycznym. Szukanie wsparcia dla siebie, na przykład w grupach wsparcia lub u specjalistów, jest równie ważne.

6. Udziel informacji i edukuj

Dostarczanie wiarygodnych informacji na temat depresji może pomóc zrozumieć, czym jest to zaburzenie, jakie są jego objawy i metody leczenia. Edukacja może również pomóc złamać stygmat związany z chorobami psychicznymi.

7. Bądź cierpliwy

Proces leczenia depresji często trwa długo i może być pełen wzlotów i upadków. Ważne jest, aby zachować cierpliwość i zrozumienie, że poprawa nie następuje z dnia na dzień.

8. Działaj, gdy pojawi się ryzyko samobójcze

Jeśli osoba wyraża myśli samobójcze lub masz powody sądzić, że może zrobić sobie krzywdę, natychmiast szukaj profesjonalnej pomocy. Nie lekceważ takich sygnałów i działaj szybko.

Pamiętaj, że każdy człowiek jest inny, a co działa dla jednej osoby, niekoniecznie będzie skuteczne dla innej. Kluczem jest indywidualne podejście, cierpliwość i wytrwałość w oferowaniu wsparcia. Pomoc osobie z depresją to proces, który wymaga czasu, zrozumienia i dużo empatii.

 

Jeżeli znasz kogoś lub u siebie zauważasz objawy depresji nie ignoruj tego, skontaktuj się z odpowiednimi specjalistami. W leczeniu depresji można korzystać zarówno z leków pomagających wyrównać nastrój, jak i pomocy psychologicznej/psychoterapeutycznej. Leczenie zależy od ustaleń specjalistów i ścieżki zdrowienia dobranej specjalnie do pacjenta i jego potrzeb.